Δις  έκτον

Η Γη ολοκληρώνει μία περιφορά γύρω από τον Ήλιο σε 365,242199 ημέρες  ή 365 ημέρες  5 ώρες 49 λεπτά και 39,5 δευτερόλεπτα (τροπικό έτος). Επειδή το σύγχρονο Γρηγοριανό ημερολόγιο (θεσπίστηκε από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄) έχει μόνο 365 ημέρες, κάθε χρόνο δημιουργείται ένα χάσμα  έξη περίπου ωρών. Για να συμπίπτει η θέση της Γης στην ελλειπτική με την ημερομηνία, κάθε τέσσερα χρόνια προσθέτουμε μια ημέρα στο ημερολόγιο. 4 έτη x 6 ώρες = 24ωρο  = 1 ημέρα, (για την ακρίβεια θα έπρεπε να προσθέτουμε  5ω  49λ  39,5 δλ    x   4    =   23ω  18λ  38δλ).

Γύρω στο 153 π.Χ. ο Ιανουάριος έγινε ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου και ο Φεβρουάριος καθιερώθηκε δεύτερος. Με την μεταρρύθμιση του Ιουλίου Καίσαρα (Ιουλιανό ημερολόγιο) το 46 π.Χ. ο Φεβρουάριος βρέθηκε με 29 ημέρες.  Το 4 π.Χ. οι Ρωμαίοι του αφαίρεσαν ακόμα μία ημέρα, την οποία πρόσθεσαν στον Αύγουστο προς τιμήν του Οκταβιανού .  Με  μόνο 28 ημέρες λοιπόν,  ο μήνας χαρακτηρίστηκε κουτσός.

Για την διόρθωση του σφάλματος και την σύμπτωση ημερολογιακού και τροπικού έτους προστέθηκε μία ημέρα ανά τετραετία στο ημερολόγιο, Η ημέρα αυτή  αρχικά ορίστηκε να είναι επανάληψη της 24ης του Φεβρουαρίου  δηλαδή της 6ης ημέρας πριν από τις καλένδες του Μαρτίου (1η-7η Μαρτίου) και ονομάστηκε  bis sextus,  δις έκτη.   Αργότερα πήρε την ίδια ονομασία και το έτος.   

Χριστιανισμός μετέθεσε την εμβόλιμη ημέρα στο τέλος του ίδιου μήνα και έτσι προέκυψε η 29η Φεβρουαρίου.

Χωρίς την διόρθωση οι εποχές σιγά σιγά θα μετακινούνταν και σε βάθος χρόνου τα Χριστούγεννα θα είχαμε καλοκαίρι. Θα ήταν δε απόλυτα σωστή αν, η περιστροφή διαρκούσε 265,25 ημέρες.  Όμως επειδή παραμένει μια διαφορά 11 λεπτών και 14 δευτερολέπτων  κατ΄ έτος, αφαιρείται μια ημέρα κάθε 129 χρόνια.  (11,233 λεπτά  x  129 χρόνια  =  1449,057 λεπτά  :  60  =  24,15095  ώρες).

Δίσεκτα έτη : 2020, 2024, 2028, 2032, ……. Για ακόμα ακριβέστερη διόρθωση ενώ οι χιλιάδες προσμετρώνται, οι εκατοντάδες σχεδόν όλες  δεν είναι δίσεκτα, δεν έχουν δηλ. 366 ημέρες.  Ενώ το 2000 είναι δίσεκτο, τα 2100, 2200, 2300 δεν είναι, το 2400 είναι, το 2500  δεν είναι ….. 
Υπολογισμός:  Διαιρούμε το έτος με το 4. Εάν προκύπτει υπόλοιπο μηδέν, ελέγχουμε το υπόλοιπο της ακέραιας διαίρεσης του έτους με το 100. Αν είναι διαφορετικό του μηδενός τότε το έτος είναι δίσεκτο.
Αν από τον παραπάνω έλεγχο δεν προκύψει δίσεκτο έτος ελέγχουμε το υπόλοιπο της ακέραιας διαίρεσης του έτους με το 400. Αν είναι μηδέν τότε το έτος είναι δίσεκτο, άσχετα από το αποτέλεσμα του πρώτου υπολογισμού.

Από παρανόηση  ετυμολογίας, το δίσεκτο αντί  με δις (δύο φορές) γράφηκε  δυς (που παραπέμπει σε δυστυχία, δυσκολία, δυσμορφία κλπ.) και ο μήνας θεωρήθηκε γρουσούζης. Τον μήνα ακολούθησε το έτος και έτσι αποφεύγονταν κατά την διάρκειά του ότι ο άνθρωπος επιθυμούσε να έχει μακροημέρευση όπως, σύσταση επιχειρή-σεων, σύναψη γάμων, φύτευση φυτών και δένδρων πολυετών καλλιεργειών κλπ.

Και σαν την επαντρέψανε την Αρετή στα ξένα
εμπήκε χρόνος δίσεκτος και μήνες οργισμένοι
κι έπεσε το θανατικό και οι εννιά αδερφοί πεθάναν,
βρέθηκε η μάνα μοναχή σαν καλαμιά στον κάμπο.
(Δημοτικό τραγούδι του νεκρού αδελφού).

και ο  Κωστής Παλαμάς

Mας ηύραν χρόνια δίσεκτα,  στενά, καταραμένα.
Έργα δεν έχω, τίποτε που αξίζει να σας φέρω·
κρύος, άπραγος δεν ξέρω, παρά να τραγουδώ.

                                                                                                                                                     
                                                                                                                                                             Ε  Θ  Α  Ι  Ο  Σ