Έθιμα  του  Ξιδά  (Λύττος).   Η  δεύτερη  Ανάσταση.

Πρώτο μέλημα μετά το αργοπορημένο ξύπνημα η επιθεώρηση της φουνάρας. Παρότι την είχαμε καταβρέξει πριν πάμε για ύπνο, εντούτοις μια τελευταία επιβεβαίωση ήταν στα καθήκοντα της νεολαίας. 
Στις 11:00 της Κυριακής του Πάσχα ξεκινούσε πομπή από τον άγιο Χαράλαμπο, τον νεοανεγερθέντα ναό του χωριού που έγινε μετά από μακρόχρονο έρανο.

(Πολλές, πάρα πολλές Κυριακές εναλλα-σσόμενες ομάδες ανδρών του χωριού με μπροστάρη πάντα τον παπά Μανώλη Σταθάκη και με νοικιασμένο λεωφορείο, γύριζαν σχεδόν όλα τα χωριά της Κρήτης και συγκέντρωναν λάδι, το οποίο στην συνέχεια πουλούσαν και με τα χρήματα αυτά ανέγειραν σιγά σιγά τον περίλαμπρο για τα μέσα της δεκαετίας του 60 αυτόν Ναό).
Μπροστά παρατάσσονταν τα σημαντήρια, συνήθως δύο με τρία ( έλασμα από σούστα φορτηγού δεμένο στην μέση με χοντρό σύρμα για κράτημα, το οποίο κτυπούσαν με μικρό σφυρί.)  Πίσω ακριβώς δύο μικρά αγόρια ντυμένα με λευκά στιχάρια κρατούσαν τις λαμπάδες. Αμέσως μετά τρία μεγαλύτερα ντυμένα ομοίως έφεραν τα εξαπτέρυγα και τον σταυρό.
Στην συνέχεια ένα έκτο με στιχάριο και το θυμιατό στο χέρι, στραμμένο κατά το δυνατόν στην ακολουθούσα επί μεγάλου ιστού ανθοστεφανωμένη Ανάσταση.  Παρα πίσω ο Ιερέας μετά οι Ψάλτες και τέλος ο λαός, όλο το χωριό δηλαδή, γιατί τότε μόνο Χριστιανοί το κατοικούσαν .
Με αυτή την παράταξη περπατώντας μια απόσταση 1100 μέτρων σε χρόνο μισής ώρας φτάναμε στο μετόχι Σπυρδιανό και την εκκλησία του, τον άγιο Σπυρίδωνα. (Λίγο πιο κάτω στην ρεματιά, τρέχει ακόμη το φημισμένο ιαματικό νερό του, για το οποίο  ερχόντουσαν από μακρινά μέρη και γέμιζαν μεγάλα δοχεία για τα σπίτια τους).

---

Τελούνταν λοιπόν εδώ η λειτουργία της αγάπης. Την ώρα του Ευαγγελίου οι πιστοί έφτιαχναν μικρούς σταυρούς από κερί μέλισσας, τους οποίους στην συνέχεια κολλούσαν στο πάνω μέρος της κεντρικής εισόδου του σπιτιού τους.
(κάποια φορά, ο Χαραλάμπης είχε πιάσει κουβέντα με τον διπλανό του στον περίβολο και μόλις το Ευαγγέλιο τελείωσε αντιλήφθηκε ότι δεν έκανε σταυρό. Αναστατώθηκε μέχρι που βρέθηκε ζευγάρι οι οποίοι είχαν φτιάξει από ένα και ευτυχώς, γύρισε και εκείνος με σταυρό στο χωριό).
Η πομπή επέστρεφε πάλι συντεταγμένα μέχρι τα πρώτα σπίτια του χωριού.

Έτσι τελείωνε μια προετοιμασία σαράντα και ένα τελετουργικό οκτώ ημερών κατά την διάρκεια του οποίου, οι πιστοί προσάρμοζαν την ζωή και τις δραστηριότητές τους στις θρησκευτικές ημερήσιες απαιτήσεις και κανόνες.

«Χριστός Ανέστη!  Νέοι, γέροι, και κόρες, όλοι, μικροί, μεγάλοι, ετοιμαστήτε·
μέσα στες εκκλησίες τες δαφνοφόρες με το φως της χαράς συμμαζωχτήτε·
ανοίξετε αγκαλιές ειρηνοφόρες ομπροστά στους αγίους, και φιληθήτε·
φιληθήτε γλυκά χείλη με χείλη, πέστε· Χριστός ανέστη, εχθροί και φίλοι.»  Δ. Σολωμός.
                                                                                                                                 
                                                                                                                                                                Ε  Θ  Α  Ι  Ο  Σ