Στα Χνάρια των Μυστών
Ο Μύθος
Μια φορά κι έναν καιρό ήσαν δώδεκα Θεοί στον Όλυμπο. Θεοί βέβαια αναμφίβολα αλλά με πολλές ανθρώπινες αδυναμίες. Μία από αυτές ο έρωτας. Αλήθεια πόσα προβλήματα δημιουργεί αυτός ο μικρός πανέμορφος αλλά και παμπόνηρος γιός της Αφροδίτης! Βέβαια οι Ορφικοί μας λένε ότι βγήκε από το κοσμικό αυγό, ο Ησίοδος ότι προϋπήρχε μαζί με το Χάος και την Γαία ενώ υπάρχουν αρκετές ακόμα μαρτυρίες ή υποθέσεις. Απ΄ όπου όμως και αν κατάγεται, είναι βέβαιον ότι χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχαν άνθρωποι.
Οι αρχαίοι σε κάθε έκφραση τα κοινωνικής τους ζωής καλύπτονταν πίσω από ένα μύθο. Για να περάσουν ένα νόμο επικαλούνταν την αναγκαιότητα του από κάποιο μύθο. Για να δημιουργήσουν μια εορτή ομοίως. Το ίδιο συνέβαινε για κάθε δραστηριότητα. Αν δεν υπήρχε σχετικός μύθος, δημιουργούσαν ένα καινούριο. Τα μυστήρια της Ελευσίνας βασίζονταν στον δικό τους μύθο.
Ο Άδης ή Πλούτωνας, ένας από τους δώδεκα θεούς και βασιλιάς του κάτω κόσμου, είδε κάποτε την μικρούλα έφηβη κόρη του Δία και της Δήμητρας, την ανιψιά του δηλαδή την Περσεφόνη (οι θεοί δεν είχαν προβλήματα αιμομιξίας). Η εκθαμβωτική ομορφιά της με την βοήθεια του βέλους από τον Έρωτα έριξαν τον θεό σε βαθύ μαρασμό.
Μια φορά κι έναν καιρό ήσαν δώδεκα Θεοί στον Όλυμπο. Θεοί βέβαια αναμφίβολα αλλά με πολλές ανθρώπινες αδυναμίες. Μία από αυτές ο έρωτας. Αλήθεια πόσα προβλήματα δημιουργεί αυτός ο μικρός πανέμορφος αλλά και παμπόνηρος γιός της Αφροδίτης! Βέβαια οι Ορφικοί μας λένε ότι βγήκε από το κοσμικό αυγό, ο Ησίοδος ότι προϋπήρχε μαζί με το Χάος και την Γαία ενώ υπάρχουν αρκετές ακόμα μαρτυρίες ή υποθέσεις. Απ΄ όπου όμως και αν κατάγεται, είναι βέβαιον ότι χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχαν άνθρωποι.
Οι αρχαίοι σε κάθε έκφραση τα κοινωνικής τους ζωής καλύπτονταν πίσω από ένα μύθο. Για να περάσουν ένα νόμο επικαλούνταν την αναγκαιότητα του από κάποιο μύθο. Για να δημιουργήσουν μια εορτή ομοίως. Το ίδιο συνέβαινε για κάθε δραστηριότητα. Αν δεν υπήρχε σχετικός μύθος, δημιουργούσαν ένα καινούριο. Τα μυστήρια της Ελευσίνας βασίζονταν στον δικό τους μύθο.
Ο Άδης ή Πλούτωνας, ένας από τους δώδεκα θεούς και βασιλιάς του κάτω κόσμου, είδε κάποτε την μικρούλα έφηβη κόρη του Δία και της Δήμητρας, την ανιψιά του δηλαδή την Περσεφόνη (οι θεοί δεν είχαν προβλήματα αιμομιξίας). Η εκθαμβωτική ομορφιά της με την βοήθεια του βέλους από τον Έρωτα έριξαν τον θεό σε βαθύ μαρασμό.
Μια ηλιόλουστη ημέρα λοιπόν που σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο, η Περσεφόνη μάζευε λουλούδια στο Νύσιον πεδίο μαζί με τις νύμφες Ωκεανίδες, ο Άδης με την συγκατάθεση του Δία μεταμορφώθηκε σε ένα πανέμορφο Νάρκισσο. Μόλις η κόρη είδε το λουλούδι έτρεξε να το κόψει αλλά αγγίζοντας το άνοιξε η Γη και βγήκε με ορμή το άρμα του κάτω κόσμου, με οδηγό τον αόρατο (όταν φορούσε το κράνος που του χάρισαν οι Κύκλωπες) Άδη, ο οποίος άρπαξε την Κόρη και χάθηκε πάλι στα έγκατα της Γης. Πριν χαθεί η Περσεφόνη, έβγαλε μια τόσο δυνατή και σπαρακτική κραυγή, που την άκουσε η μητέρα της από τον Όλυμπο και κατάλαβε πως κάτι της συνέβη.
Από την στιγμή αυτή, η μάνα τα άφησε όλα και άρχισε να ψάχνει το παιδί της. Ξεκίνησε από εκεί που ήξερε πως ήταν, περιφέρθηκε, ρώτησε ανθρώπους αλλά κανείς δεν είδε ούτε άκουσε τίποτα. Εννέα ημέρες και εννέα νύχτες περιφερόταν χωρίς τροφή και νερό. Την τελευταία ημέρα συνάντησε την Εκάτη την θεά των σταυροδρόμων. Καθώς εκείνη επέβλεπε την κυκλοφορία είχε ελπίδες πως κάτι θα ξέρει, όμως αλίμονο, είχε ακούσει μεν τον τρομακτικό θόρυβο και την κραυγή, αλλά δεν γνώριζε τίποτα άλλο να της πει. Την λυπήθηκε όμως και της συνέστησε να ρωτήσει τον ήλιο αφού αυτός βλέπει ότι γίνεται κάθε ημέρα.
Από την στιγμή αυτή, η μάνα τα άφησε όλα και άρχισε να ψάχνει το παιδί της. Ξεκίνησε από εκεί που ήξερε πως ήταν, περιφέρθηκε, ρώτησε ανθρώπους αλλά κανείς δεν είδε ούτε άκουσε τίποτα. Εννέα ημέρες και εννέα νύχτες περιφερόταν χωρίς τροφή και νερό. Την τελευταία ημέρα συνάντησε την Εκάτη την θεά των σταυροδρόμων. Καθώς εκείνη επέβλεπε την κυκλοφορία είχε ελπίδες πως κάτι θα ξέρει, όμως αλίμονο, είχε ακούσει μεν τον τρομακτικό θόρυβο και την κραυγή, αλλά δεν γνώριζε τίποτα άλλο να της πει. Την λυπήθηκε όμως και της συνέστησε να ρωτήσει τον ήλιο αφού αυτός βλέπει ότι γίνεται κάθε ημέρα.
Την δεκάτη ημέρα η θεά περίμενε και μόλις ο ήλιος ανέτειλε τον ρώτησε. Ο παντεπόπτης βλέποντας την αγωνία της μάνας της ομολόγησε το συμβάν.
Τότε η Δήμητρα άφησε πίσω τα θεϊκά της καθήκοντα, ξέπλεξε και έκοψε τα μαλλιά της και με μορφή πλέον γριάς ζητιάνας έπεσε σε θρήνο μεγάλο για το παιδί της, που χάθηκε στο βασίλειο του Άδη. Εκεί έξω από την πύλη του κάτω κόσμου, καθισμένη σε ένα βράχο μοιρολογούσε, αποκομμένη από κάθε τι ανθρώπινο ή Θεϊκό. Ο βράχος αυτός ποτισμένος με θρήνο και οδυρμό ονομάστηκε αργότερα «αγέλαστος πέτρα». Εγκατέλειψε την προστασία των αγρών οι οποίοι άρχισαν να ξεραίνονται. Στον ίδιο χώρο την βρήκαν αργότερα οι κόρες του Κελεού, βασιλιά της Ελευσίνας καθισμένη και οδυρόμενη δίπλα στο Καλλίχορον ή Παρθένιον φρέαρ.
Όταν την ρώτησαν είπε ότι την έκλεψαν πειρατές από την Κρήτη αλλά κατάφερε και το έσκασε. Τα κορίτσια χωρίς ενδοιασμό την οδήγησαν στο παλάτι, όπου οι βασιλείς την καλοδέχτηκαν χωρίς να γνωρίζουν ποια είναι. Μάλιστα μετά από αίτημά της, η βασίλισσα Μετάνειρα της ανέθεσε να φροντίζει τον νεογέννητο γιό της τον Δημοφώντα. Έμεινε επί μακρόν στο παλάτι πάντα σοβαρή, και αγέλαστη. Μόνο με το τραγούδι της θεραπαινίδας Ιάμβης (Ιαμβικό μέτρο) εμφανιζόταν ένα πικρό χαμόγελο στο πρόσωπο της. Το μωρό που φρόντιζε το αγάπησε και θέλησε να το κάνει αθάνατο. Το πότιζε λοιπόν ένα υγρό που το έκανε να μεγαλώνει πολύ γρήγορα. Βλέποντας η Μετάνειρα αυτή την αφύσικη μεταβολή του παιδιού της παραφύλαξε και μια νύχτα είδε την νταντά να έχει το παιδί πάνω από φλόγες φωτιάς. Μπήκε αμέσως και διέκοψε το συμβάν. Τότε η θεά εμφανίστηκε με την πραγματική της μορφή θυμωμένη και δήλωσε ότι διέκοψε οριστικά την προσπάθειά να κάνει τον γιό της αθάνατο.
Ζήτησε και της έκτισαν ένα ναό κοντά στο Καλλίχορον φρέαρ και την πύλη του Άδη, τον οποίο χρησιμοποίησε σαν κατοικία εγκαταλείποντας το παλάτι. Εκεί δίδαξε τους Διοκλή, Τριπτόλεμο και Εύμολπο, γιούς του βασιλιά, πως να την τιμούν και να τελούν τα μυστήρια.
Τότε η Δήμητρα άφησε πίσω τα θεϊκά της καθήκοντα, ξέπλεξε και έκοψε τα μαλλιά της και με μορφή πλέον γριάς ζητιάνας έπεσε σε θρήνο μεγάλο για το παιδί της, που χάθηκε στο βασίλειο του Άδη. Εκεί έξω από την πύλη του κάτω κόσμου, καθισμένη σε ένα βράχο μοιρολογούσε, αποκομμένη από κάθε τι ανθρώπινο ή Θεϊκό. Ο βράχος αυτός ποτισμένος με θρήνο και οδυρμό ονομάστηκε αργότερα «αγέλαστος πέτρα». Εγκατέλειψε την προστασία των αγρών οι οποίοι άρχισαν να ξεραίνονται. Στον ίδιο χώρο την βρήκαν αργότερα οι κόρες του Κελεού, βασιλιά της Ελευσίνας καθισμένη και οδυρόμενη δίπλα στο Καλλίχορον ή Παρθένιον φρέαρ.
Όταν την ρώτησαν είπε ότι την έκλεψαν πειρατές από την Κρήτη αλλά κατάφερε και το έσκασε. Τα κορίτσια χωρίς ενδοιασμό την οδήγησαν στο παλάτι, όπου οι βασιλείς την καλοδέχτηκαν χωρίς να γνωρίζουν ποια είναι. Μάλιστα μετά από αίτημά της, η βασίλισσα Μετάνειρα της ανέθεσε να φροντίζει τον νεογέννητο γιό της τον Δημοφώντα. Έμεινε επί μακρόν στο παλάτι πάντα σοβαρή, και αγέλαστη. Μόνο με το τραγούδι της θεραπαινίδας Ιάμβης (Ιαμβικό μέτρο) εμφανιζόταν ένα πικρό χαμόγελο στο πρόσωπο της. Το μωρό που φρόντιζε το αγάπησε και θέλησε να το κάνει αθάνατο. Το πότιζε λοιπόν ένα υγρό που το έκανε να μεγαλώνει πολύ γρήγορα. Βλέποντας η Μετάνειρα αυτή την αφύσικη μεταβολή του παιδιού της παραφύλαξε και μια νύχτα είδε την νταντά να έχει το παιδί πάνω από φλόγες φωτιάς. Μπήκε αμέσως και διέκοψε το συμβάν. Τότε η θεά εμφανίστηκε με την πραγματική της μορφή θυμωμένη και δήλωσε ότι διέκοψε οριστικά την προσπάθειά να κάνει τον γιό της αθάνατο.
Ζήτησε και της έκτισαν ένα ναό κοντά στο Καλλίχορον φρέαρ και την πύλη του Άδη, τον οποίο χρησιμοποίησε σαν κατοικία εγκαταλείποντας το παλάτι. Εκεί δίδαξε τους Διοκλή, Τριπτόλεμο και Εύμολπο, γιούς του βασιλιά, πως να την τιμούν και να τελούν τα μυστήρια.
Εν τω μεταξύ επειδή η Γη είχε ξεραθεί, οι άνθρωποι διέκοψαν τις θυσίες και έστελναν παράπονα στον Δία. Όλοι σχεδόν οι θεοί της μίλησαν και της έστειλαν δώρα αλλά η Δήμητρα τίποτα. Αφού είδε κι αποείδε ο Δίας, έστειλε τον ψυχοπομπό, τον αγγελιοφόρο του να μιλήσει στον Πλούτωνα. Εκείνος καταλαβαίνοντας το αδιέξοδο δέχτηκε να στείλει την Κόρη πίσω πάνω στην Γη για να δει την μητέρα της. Επειδή όμως φοβήθηκε ότι μπορεί να την κρατούσαν εκεί και να την έχανε για πάντα, πριν φύγει της έδωσε και έφαγε μερικούς σπόρους ροδιού. Ήταν κάτι σαν μαγικό φίλτρο που την έκαναν να μην τον ξεχάσει ποτέ. Έτσι η Κόρη ανέβηκε στην μάνα της αλλά είχε πάντα στο μυαλό την επιστροφή στον κάτω κόσμο. Μετά από αυτό βρέθηκε συμβιβασμός. Η Περσεφόνη μια και ήταν πλέον νόμιμη σύζυγος του Άδη και μαγεμένη από το ρόδι του, αποφασίστηκε να μένει 4 μήνες τον χρόνο μαζί του (ομηρικός ύμνος) και 8 μήνες με την μητέρα της και τους άλλους θεούς.
Έτσι η Δήμητρα ηρέμησε και επέστρεψε στα θεϊκά της καθήκοντα. Πριν φύγει όμως για τον Όλυμπο, έδωσε το σιτάρι στον Τριπτόλεμο και του ζήτησε να διδάξει στον κόσμο ότι του έμαθε για αυτό.
Έτσι η Δήμητρα ηρέμησε και επέστρεψε στα θεϊκά της καθήκοντα. Πριν φύγει όμως για τον Όλυμπο, έδωσε το σιτάρι στον Τριπτόλεμο και του ζήτησε να διδάξει στον κόσμο ότι του έμαθε για αυτό.
Μυστήρια
Τα μικρά ήταν ετήσια τελετή που γινόταν τον μήνα Ανθεστηριώνα (αρχές της άνοιξης) στην θέση Άγρα επί του λόφου Αρδηττού κοντά στην όχθη του Ιλισού. Είχαν σχέση κυρίως με την αναγέννηση της φύσης και την καρποφορία. Εκεί δήλωναν την διάθεσή τους οι υποψήφιοι και άρχιζαν προετοιμασία για συμμετοχή στα μεγάλα, όταν και εφόσον οι ίδιοι και οι επιβλέποντες αυτούς θα αισθάνονταν έτοιμοι.
Τα μεγάλα όμως επίσης ετήσια τελετή, διαρκούσαν εννέα ημέρες που άρχιζαν στις 14 του μήνα Βοηδρομιώνα δηλαδή περίπου τέλη Σεπτεμβρίου, με τόπο τέλεσης το ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα.
Ο Ιεροφάντης, το ύπατο αξίωμα στο Ιερό, προερχόταν πάντα από την γενιά των Ευμολπιδών, ήταν ισόβιος και είχε τον ρόλο να διευθύνει και να κατευθύνει τις απόκρυφες τελετές. Μόνος αυτός είχε συνεργασία με την Ιέρεια της Δήμητρας η οποία έμενε μόνιμα στον ναό. Ο Δαδούχος, επίσης σπουδαία παρουσία στο ιερό με ειδικές αρμοδιότητες καταγόταν από την γενιά των Κηρύκων που ήσαν απόγονοι του Κήρυκα γιου του Ερμή και μιας από τις κόρες του Κέκροπα, με σημαντικό ρόλο στην μύηση, όπως και ο Ιεροκήρυξ ο οποίος ήταν αρμόδιος για την κήρυξη της έναρξης των Μυστηρίων. Επίσης υπήρχε αριθμός ιερέων, μοναχών και μοναχισσών που υπηρετούσαν τον ναό και τα μυστήρια.
Τα μεγάλα όμως επίσης ετήσια τελετή, διαρκούσαν εννέα ημέρες που άρχιζαν στις 14 του μήνα Βοηδρομιώνα δηλαδή περίπου τέλη Σεπτεμβρίου, με τόπο τέλεσης το ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα.
Ο Ιεροφάντης, το ύπατο αξίωμα στο Ιερό, προερχόταν πάντα από την γενιά των Ευμολπιδών, ήταν ισόβιος και είχε τον ρόλο να διευθύνει και να κατευθύνει τις απόκρυφες τελετές. Μόνος αυτός είχε συνεργασία με την Ιέρεια της Δήμητρας η οποία έμενε μόνιμα στον ναό. Ο Δαδούχος, επίσης σπουδαία παρουσία στο ιερό με ειδικές αρμοδιότητες καταγόταν από την γενιά των Κηρύκων που ήσαν απόγονοι του Κήρυκα γιου του Ερμή και μιας από τις κόρες του Κέκροπα, με σημαντικό ρόλο στην μύηση, όπως και ο Ιεροκήρυξ ο οποίος ήταν αρμόδιος για την κήρυξη της έναρξης των Μυστηρίων. Επίσης υπήρχε αριθμός ιερέων, μοναχών και μοναχισσών που υπηρετούσαν τον ναό και τα μυστήρια.
|
|
Όσοι δεν μιλούσαν άπταιστα τα Ελληνικά, οι φονιάδες και οι ιερόσυλοι δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής. Στην αρχή μετείχαν μόνο οι Ελευσίνιοι. Αργότερα συμμετείχαν και οι Αθηναίοι όταν απέκτησαν την κυριαρχία της πόλης. Δεν απέκτησαν όμως ποτέ κυριαρχία στα μυστήρια, την οποία διατήρησαν οι ίδιες Ελευσίνιες οικογένειες. Αργότερα επετράπει η συμμετοχή σε όλους τους Έλληνες και τέλος με την Ρωμαϊκή κυριαρχία σε όλη την Ρωμαϊκή επικράτεια.
Η συμμετοχή στη γιορτή δεν προϋπέθετε τη μύηση. Όλοι μπορούσαν να συμμετέχουν ως θεατές.
Όσοι είχαν διαπράξει σοβαρό παράπτωμα και όσοι είχαν προβεί σε ιερόσυλες πράξεις, αποκλείονταν από τα μυστήρια όποιο και να ήταν το αξίωμα τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρωνας, στον οποίο δεν επετράπη η συμμετοχή.
Η συμμετοχή στη γιορτή δεν προϋπέθετε τη μύηση. Όλοι μπορούσαν να συμμετέχουν ως θεατές.
Όσοι είχαν διαπράξει σοβαρό παράπτωμα και όσοι είχαν προβεί σε ιερόσυλες πράξεις, αποκλείονταν από τα μυστήρια όποιο και να ήταν το αξίωμα τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρωνας, στον οποίο δεν επετράπη η συμμετοχή.
Τρόπος τέλεσης
Ημέρες πριν, οι Σπονδοφόροι κήρυκες ανήγγειλαν σε όλο τον γνωστό κόσμο, την έναρξη ιερής εκεχειρίας. Σταματούσε κάθε εχθροπραξία κατά την διάρκεια των μυστηρίων. Ειδικός νόμος απαγόρευε την διενέργεια κατασχέσεων στην Αθηναϊκή επικράτεια αλλά και την ποινική δίωξη και σύλληψη οφειλετών.
Ημέρα πρώτη, Βοηδρομιώνος 14 (μήνας Αθηναϊκού ημερολογίου μέσα Σεπτεμβρίου με μέσα Οκτωβρίου).
Αθηναίοι έφηβοι κατάλληλα προετοιμασμένοι μεταβαίνουν στην Ελευσίνα και συνοδεύουν την πομπή των Ιερών. Μεταφέρονται μέσα σε ειδικό κουτί από ξύλο οξιάς, την κύστη, που το περιεχόμενό του ποτέ δεν κοινοποιήθηκε και τοποθετούνται στο «εν άστυ Ελευσίνιον».
Ημέρα δεύτερη, Βοηδρομιώνος 15 (Αγυρμός, συγκέντρωση) και (Πρόρρησις).
Στην ποικίλη στοά, ο ιεροκήρυκας αναγγέλλει την έναρξη της εορτής.
Τέλεση θυσιών στην Ελευσίνα προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Στον Αθήνα συγκεντρώνονται οι ενδιαφερόμενοι, αυτοί που με την συναίνεση των επιβλεπόντων θα ελάμβαναν μέρος στα μυστήρια και δήλωναν συμμετοχή καταβάλλοντας χρηματικό αντίτιμο.
Ημέρες πριν, οι Σπονδοφόροι κήρυκες ανήγγειλαν σε όλο τον γνωστό κόσμο, την έναρξη ιερής εκεχειρίας. Σταματούσε κάθε εχθροπραξία κατά την διάρκεια των μυστηρίων. Ειδικός νόμος απαγόρευε την διενέργεια κατασχέσεων στην Αθηναϊκή επικράτεια αλλά και την ποινική δίωξη και σύλληψη οφειλετών.
Ημέρα πρώτη, Βοηδρομιώνος 14 (μήνας Αθηναϊκού ημερολογίου μέσα Σεπτεμβρίου με μέσα Οκτωβρίου).
Αθηναίοι έφηβοι κατάλληλα προετοιμασμένοι μεταβαίνουν στην Ελευσίνα και συνοδεύουν την πομπή των Ιερών. Μεταφέρονται μέσα σε ειδικό κουτί από ξύλο οξιάς, την κύστη, που το περιεχόμενό του ποτέ δεν κοινοποιήθηκε και τοποθετούνται στο «εν άστυ Ελευσίνιον».
Ημέρα δεύτερη, Βοηδρομιώνος 15 (Αγυρμός, συγκέντρωση) και (Πρόρρησις).
Στην ποικίλη στοά, ο ιεροκήρυκας αναγγέλλει την έναρξη της εορτής.
Τέλεση θυσιών στην Ελευσίνα προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Στον Αθήνα συγκεντρώνονται οι ενδιαφερόμενοι, αυτοί που με την συναίνεση των επιβλεπόντων θα ελάμβαναν μέρος στα μυστήρια και δήλωναν συμμετοχή καταβάλλοντας χρηματικό αντίτιμο.
|
|
Ημέρα τρίτη, Βοηδρομιώνος 16 (αλάδε μύσται, οι μύστες στην θάλασσα)
Οι υποψήφιοι Μύστες μετέβαιναν στο Φάληρο. Μετά από τελετουργία καθαρμών, πλένονταν οι ίδιοι και τα χοιρίδια θύματα τους στην θάλασσα και επέστρεφαν στα σπίτια τους τηρούντες νηστεία.
Ημέρα τετάρτη, Βοηδρομιώνος 17
Προσφορές και θυσίες στην θεά. Οι υποψήφιοι Μύστες θυσιάζουν τα χοιρίδιά τους.
Ημέρα πέμπτη, Βοηδρομιώνος 18 (Επιδαύρια ή Ασκληπιεία)
Η ημέρα προστέθηκε ώστε να μπορέσει ο καθυστερημένα αφιχθείς από την Επίδαυρο θεός της υγείας Ασκληπιός, να κάνει τα απαραίτητα για να ακολουθήσει την διαδικασία της μύησης. Έκτοτε κάθε καθυστερημένος μπορεί να ακολουθήσει αυτή την ταχεία διαδικασία. Οι υποψήφιοι μύστες ξεκινούν για την Ελευσίνα. Οι παλαιοί στην Αθήνα συνέχιζαν τους εορτασμούς και τις προσφορές.
Οι υποψήφιοι Μύστες μετέβαιναν στο Φάληρο. Μετά από τελετουργία καθαρμών, πλένονταν οι ίδιοι και τα χοιρίδια θύματα τους στην θάλασσα και επέστρεφαν στα σπίτια τους τηρούντες νηστεία.
Ημέρα τετάρτη, Βοηδρομιώνος 17
Προσφορές και θυσίες στην θεά. Οι υποψήφιοι Μύστες θυσιάζουν τα χοιρίδιά τους.
Ημέρα πέμπτη, Βοηδρομιώνος 18 (Επιδαύρια ή Ασκληπιεία)
Η ημέρα προστέθηκε ώστε να μπορέσει ο καθυστερημένα αφιχθείς από την Επίδαυρο θεός της υγείας Ασκληπιός, να κάνει τα απαραίτητα για να ακολουθήσει την διαδικασία της μύησης. Έκτοτε κάθε καθυστερημένος μπορεί να ακολουθήσει αυτή την ταχεία διαδικασία. Οι υποψήφιοι μύστες ξεκινούν για την Ελευσίνα. Οι παλαιοί στην Αθήνα συνέχιζαν τους εορτασμούς και τις προσφορές.
Ημέρα έκτη, Βοηδρομιώνος 19
Τα ιερά της Δήμητρας επιστρέφουν στην Ελευσίνα με πομπή στην οποία προηγείται το Ιερατείο, ακολουθούν οι παλαιοί Μύστες και τέλος πλήθος κόσμου συμπληρώνει την πορεία. Από την οδό Παναθηναίων μέσα από την Αγορά στον έσω Κεραμεικό και το Ιακχείο, από όπου παραλάμβαναν το στεφανωμένο ξόανο του Ιάκχου, και αφού το έθεταν σε άρμα επικεφαλή της πομπής, περνούσαν από την Ιερά πύλη στην Ιερά οδό και τον έξω Κεραμεικό το νεκροταφείο των Αθηναίων, ξεκινώντας την πορεία των 22 χιλιομέτρων. Στις παρυφές της οδού ευρίσκονταν περικαλλή ταφικά μνημεία σημαντικών Αθηναϊκών προσωπικοτήτων, στα οποία οι συγγενείς των νεκρών σταματούσαν και έκαναν σπονδές.
Κάποια ιερά όπως της Δήμητρας στον Βοτανικό, του Δαφναίου Απόλλωνος στην σημερινή μονή Δαφνίου, της Αφροδίτης στον οικισμό Αφαία Σκαραμαγκά, οι λίμνες των Ρειτών σημερινή λίμνη Κουμουνδούρου αποτελούσαν σταθμούς της πομπής για ιερουργίες αλλά και για ξεκούραση.
Τα ιερά της Δήμητρας επιστρέφουν στην Ελευσίνα με πομπή στην οποία προηγείται το Ιερατείο, ακολουθούν οι παλαιοί Μύστες και τέλος πλήθος κόσμου συμπληρώνει την πορεία. Από την οδό Παναθηναίων μέσα από την Αγορά στον έσω Κεραμεικό και το Ιακχείο, από όπου παραλάμβαναν το στεφανωμένο ξόανο του Ιάκχου, και αφού το έθεταν σε άρμα επικεφαλή της πομπής, περνούσαν από την Ιερά πύλη στην Ιερά οδό και τον έξω Κεραμεικό το νεκροταφείο των Αθηναίων, ξεκινώντας την πορεία των 22 χιλιομέτρων. Στις παρυφές της οδού ευρίσκονταν περικαλλή ταφικά μνημεία σημαντικών Αθηναϊκών προσωπικοτήτων, στα οποία οι συγγενείς των νεκρών σταματούσαν και έκαναν σπονδές.
Κάποια ιερά όπως της Δήμητρας στον Βοτανικό, του Δαφναίου Απόλλωνος στην σημερινή μονή Δαφνίου, της Αφροδίτης στον οικισμό Αφαία Σκαραμαγκά, οι λίμνες των Ρειτών σημερινή λίμνη Κουμουνδούρου αποτελούσαν σταθμούς της πομπής για ιερουργίες αλλά και για ξεκούραση.
|
|
Ο δρόμος συμπίπτει με την σημερινή ιερά οδό στο μεγαλύτερο μήκος της ενώ από την μονή Δαφνίου διασχίζει τον νέο αυτοκινητόδρομο και περνά στην βόρεια-βορειοδυτική πλευρά του. Αυτό το αυθεντικό αρχαίο τμήμα είναι ορατό παραπλεύρως του δρόμου. Τελευταία στάση οι Ρειτοί λίμνες στις οποίες επιτρεπόταν το ψάρεμα μόνο στο Ιερατείο της Δήμητρας. Δυτικότερα λίγο πριν από την πόλη της Ελευσίνας η Ιερά οδός συναντά τον Ελευσίνιο Κηφισό σημερινό Σαρανταπόταμο στον οποίο χύνονταν πολλοί χείμαρροι της περιοχής, που δέχονταν νερά κυρίως από τις νοτιοδυτικές υπώρειες της Πάρνηθας. Σήμερα είναι απλά χείμαρρος, αλλά την κλασσική εποχή ήταν πολύ ορμητικός και δημιουργούσε πλημμυρικά φαινόμενα. Στις όχθες αυτού του ποταμού ο Θησέας σκότωσε τον Προκρούστη.
Για την αντιμετώπιση της θεομηνίας που έπληττε κάθε χρόνο την περιοχή αλλά και για την προσπελασιμότητα της πομπής, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, εραστής της Ελληνικής παιδείας και Μύστης των Ελευσινίων, έκτισε μία λίθινη γέφυρα μήκους 50 μέτρων, που στέκει ακόμα λίγο έξω από την πόλη δεξιά και κάτω από την Εθνική οδό.
Όταν η πομπή περνούσε από γέφυρα, το πλήθος συνήθιζε να ανταλλάσσει χονδροειδή αστεία και πειράγματα τα οποία λόγω του τόπου ονομάστηκαν γεφυρισμοί. Επιπλέον, αυτοί που είχαν αντιθέσεις και προβλήματα με άλλους συμπολίτες τους, κρύβονταν κάτω από την γέφυρα και καθώς περνούσε ο στόχος έβριζαν, κατηγορούσαν ή λοιδορούσαν. Συνήθως ο αποδέκτης ήταν ευκατάστατος Αθηναίος που ακολουθούσε την πομπή με την άμαξά του, την οποία σταματούσε πάνω στην γέφυρα και με τον ίδιο τρόπο ή χειρότερο, χωρίς σταματημό απαντούσε στους κατηγόρους του. Εξ αυτού και η έκφραση «έσυρε τα εξ αμάξης» που έφτασε να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα με το ίδιο νόημα. Θεωρούνταν ότι όλη αυτή την αρνητική ενέργεια την έπαιρνε το ποτάμι που περνούσε και συνέχιζαν την πορεία τους ξαλαφρωμένοι και εξαγνισμένοι.
Την πομπή που έφτανε αργά το βράδυ, υποδέχονταν στην εξωτερική αυλή οι ιερείς, καθώς και οι αμύητοι που είχαν φτάσει στην Ελευσίνα δύο ημέρες νωρίτερα και τοποθετούσαν το ξόανο του Ιάκχου ως και την κύστη με τα ιερά στην θέση τους μέσα στον ναό.
Για την αντιμετώπιση της θεομηνίας που έπληττε κάθε χρόνο την περιοχή αλλά και για την προσπελασιμότητα της πομπής, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, εραστής της Ελληνικής παιδείας και Μύστης των Ελευσινίων, έκτισε μία λίθινη γέφυρα μήκους 50 μέτρων, που στέκει ακόμα λίγο έξω από την πόλη δεξιά και κάτω από την Εθνική οδό.
Όταν η πομπή περνούσε από γέφυρα, το πλήθος συνήθιζε να ανταλλάσσει χονδροειδή αστεία και πειράγματα τα οποία λόγω του τόπου ονομάστηκαν γεφυρισμοί. Επιπλέον, αυτοί που είχαν αντιθέσεις και προβλήματα με άλλους συμπολίτες τους, κρύβονταν κάτω από την γέφυρα και καθώς περνούσε ο στόχος έβριζαν, κατηγορούσαν ή λοιδορούσαν. Συνήθως ο αποδέκτης ήταν ευκατάστατος Αθηναίος που ακολουθούσε την πομπή με την άμαξά του, την οποία σταματούσε πάνω στην γέφυρα και με τον ίδιο τρόπο ή χειρότερο, χωρίς σταματημό απαντούσε στους κατηγόρους του. Εξ αυτού και η έκφραση «έσυρε τα εξ αμάξης» που έφτασε να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα με το ίδιο νόημα. Θεωρούνταν ότι όλη αυτή την αρνητική ενέργεια την έπαιρνε το ποτάμι που περνούσε και συνέχιζαν την πορεία τους ξαλαφρωμένοι και εξαγνισμένοι.
Την πομπή που έφτανε αργά το βράδυ, υποδέχονταν στην εξωτερική αυλή οι ιερείς, καθώς και οι αμύητοι που είχαν φτάσει στην Ελευσίνα δύο ημέρες νωρίτερα και τοποθετούσαν το ξόανο του Ιάκχου ως και την κύστη με τα ιερά στην θέση τους μέσα στον ναό.
Χωροταξία
Η είσοδος στον ιερό χώρο περνούσε από τα μεγάλα προπύλαια, αντίγραφο αυτών του Παρθενώνα. Στην μετώπη υπήρχε σκαλισμένη η προτομή του κτήτορα και Μύστη Μάρκου Αυρήλιου, ενώ αριστερά και δεξιά ήσαν οι μικρές πύλες. Αμέσως μετά, τα μικρά προπύλαια τα οποία οδηγούσαν στο εσωτερικό του ιερού χώρου. Στο μάρμαρο της βάσης διακρίνονται σήμερα λαξεύσεις για την απρόσκοπτη διέλευση των τροχών της άμαξας που μετέφερε την κύστη με τα ιερά, καθώς και όμοιες τροχιές επί των οποίων ανοιγόκλειναν οι βαριές πύλες.
Περνώντας μέσα, στα αριστερά το Καλλίχορον φρέαρ. Λίγο πιο πέρα πάνω στο πέρασμα εξέχει από την Γη η αγέλαστος πέτρα. Ακριβώς απέναντι στα δυτικά, η σπηλιά με την πύλη του Άδη και ακριβώς μπροστά της το Ιερό του Άδη, το Πλουτώνιον. Ίσως να μην υπήρχε σε όλη την Ελλάδα άλλος ναός ή Ιερό προς τιμήν του Πλούτωνα, διότι όλοι απέφευγαν την λατρεία του θεού των νεκρών.
Η είσοδος στον ιερό χώρο περνούσε από τα μεγάλα προπύλαια, αντίγραφο αυτών του Παρθενώνα. Στην μετώπη υπήρχε σκαλισμένη η προτομή του κτήτορα και Μύστη Μάρκου Αυρήλιου, ενώ αριστερά και δεξιά ήσαν οι μικρές πύλες. Αμέσως μετά, τα μικρά προπύλαια τα οποία οδηγούσαν στο εσωτερικό του ιερού χώρου. Στο μάρμαρο της βάσης διακρίνονται σήμερα λαξεύσεις για την απρόσκοπτη διέλευση των τροχών της άμαξας που μετέφερε την κύστη με τα ιερά, καθώς και όμοιες τροχιές επί των οποίων ανοιγόκλειναν οι βαριές πύλες.
Περνώντας μέσα, στα αριστερά το Καλλίχορον φρέαρ. Λίγο πιο πέρα πάνω στο πέρασμα εξέχει από την Γη η αγέλαστος πέτρα. Ακριβώς απέναντι στα δυτικά, η σπηλιά με την πύλη του Άδη και ακριβώς μπροστά της το Ιερό του Άδη, το Πλουτώνιον. Ίσως να μην υπήρχε σε όλη την Ελλάδα άλλος ναός ή Ιερό προς τιμήν του Πλούτωνα, διότι όλοι απέφευγαν την λατρεία του θεού των νεκρών.
Πιο πέρα προς τον Νότο ο κεντρικός ναός, το Τελεστήριο. ο μεγαλύτερος ναός στην Ελλάδα σύμφωνα με τον Στράβωνα. Ένα τετράγωνο κτίσμα σχέδιο του Ικτίνου, με οκταβάθμιδες κερκίδες περιμετρικά 3.000 θέσεων σκαλισμένες στον βράχο στις τρείς πλευρές του, χωρίς παράθυρα. Στην οροφή υπήρχε ένα σκεπαστό άνοιγμα το Οπαίον. Στο εσωτερικό είχε 42 κολώνες και στο κέντρο του ένα μικρό κτίσμα το ανάκτορο ή άδυτο εντός του οποίου φυλάσσονταν τα άγια και στο οποίο μόνο ο Ιεροφάντης είχε πρόσβαση.
Ημέρα εβδόμη, Βοηδρομιώνος 20
Ημέρα ανάπαυσης και νηστείας για τους υποψήφιους εις ανάμνηση της νηστείας της Δήμητρας. Έπιναν το ποτό «κυκεώνα», επιδίδονταν σε θυσίες και προσευχές και το βράδυ δέχονταν τοποθέτηση ταινιών στο κεφάλι από Ιερείς του ναού.
Την νύχτα της εβδόμης προς την ογδόη ημέρα γινόταν μύηση στο Τελεστήριο με τα «σεπτά όργια» που δίδαξε η θεά μάνα, τα οποία περιελάμβαναν τα δρώμενα, τα λεγόμενα και τα δεικνύμενα. Τίποτα από αυτά παρά το πλήθος των Μυστών ανά τους αιώνες δεν διέρρευσε ποτέ.
Ημέρα ογδόη, Βοηδρομιώνος 21
Αυτό το βράδυ γινόταν η τελετή της Εποπτείας. Ήταν το υψηλότερο στάδιο μύησης. Σε αυτό μπορούσαν να πάρουν μέρος πιστοί, οι οποίοι είχαν μυηθεί πριν από έναν τουλάχιστον χρόνο.
Ενώ Μύστες μπορούσαν να γίνουν όλοι με τις προϋποθέσεις που απαιτούνταν, Επόπτες γινόντουσαν λίγοι και επιλεγμένοι.
Ημέρα ενάτη, Βοηδρομιώνος 22 (πλημοχόαι)
Την ημέρα αυτή την αφιέρωναν στους νεκρούς με τελετουργίες και σπονδές προς τιμήν των.
Βοηδρομιώνος 23
Οι Μύστες παλιοί και νέοι με το μεγαλύτερο αριθμό των προσκυνητών, επιστρέφουν εν πομπή συνοδεύοντας το ξόανο του Ιάκχου πίσω στην Αθήνα, πάλι μέσω της Ιεράς οδού.
Ημέρα εβδόμη, Βοηδρομιώνος 20
Ημέρα ανάπαυσης και νηστείας για τους υποψήφιους εις ανάμνηση της νηστείας της Δήμητρας. Έπιναν το ποτό «κυκεώνα», επιδίδονταν σε θυσίες και προσευχές και το βράδυ δέχονταν τοποθέτηση ταινιών στο κεφάλι από Ιερείς του ναού.
Την νύχτα της εβδόμης προς την ογδόη ημέρα γινόταν μύηση στο Τελεστήριο με τα «σεπτά όργια» που δίδαξε η θεά μάνα, τα οποία περιελάμβαναν τα δρώμενα, τα λεγόμενα και τα δεικνύμενα. Τίποτα από αυτά παρά το πλήθος των Μυστών ανά τους αιώνες δεν διέρρευσε ποτέ.
Ημέρα ογδόη, Βοηδρομιώνος 21
Αυτό το βράδυ γινόταν η τελετή της Εποπτείας. Ήταν το υψηλότερο στάδιο μύησης. Σε αυτό μπορούσαν να πάρουν μέρος πιστοί, οι οποίοι είχαν μυηθεί πριν από έναν τουλάχιστον χρόνο.
Ενώ Μύστες μπορούσαν να γίνουν όλοι με τις προϋποθέσεις που απαιτούνταν, Επόπτες γινόντουσαν λίγοι και επιλεγμένοι.
Ημέρα ενάτη, Βοηδρομιώνος 22 (πλημοχόαι)
Την ημέρα αυτή την αφιέρωναν στους νεκρούς με τελετουργίες και σπονδές προς τιμήν των.
Βοηδρομιώνος 23
Οι Μύστες παλιοί και νέοι με το μεγαλύτερο αριθμό των προσκυνητών, επιστρέφουν εν πομπή συνοδεύοντας το ξόανο του Ιάκχου πίσω στην Αθήνα, πάλι μέσω της Ιεράς οδού.
Το τέλος των Μυστηρίων
Καταργήθηκαν το 392 μ.Χ. από τον Μέγα Θεοδόσιο με βίαιη επιβολή του Χριστιανισμού στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Το τελικό πλήγμα μετά από πολλά που προηγήθηκαν το κατάφερε ο Αλάριχος ο ηγεμόνας των Γότθων το 395 μ.Χ. Μαζί με Αρειανιστές Χριστιανούς μοναχούς πυρπόλησε το Ιερό Τελεστήριο και εκτέλεσε δια πυράς όλους τους Ιερείς. Ο τότε Ιεροφάντης δεν ήταν από την Ιερή γενιά. Τελευταίος Ευμολπίδης ήταν ο Νεστόριος, ο οποίος είχε προφητεύσει την καταστροφή των Ιερών και έσβησε την δάδα στο Τελεστήριο σηματοδοτώντας το τέλος.
Καταργήθηκαν το 392 μ.Χ. από τον Μέγα Θεοδόσιο με βίαιη επιβολή του Χριστιανισμού στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Το τελικό πλήγμα μετά από πολλά που προηγήθηκαν το κατάφερε ο Αλάριχος ο ηγεμόνας των Γότθων το 395 μ.Χ. Μαζί με Αρειανιστές Χριστιανούς μοναχούς πυρπόλησε το Ιερό Τελεστήριο και εκτέλεσε δια πυράς όλους τους Ιερείς. Ο τότε Ιεροφάντης δεν ήταν από την Ιερή γενιά. Τελευταίος Ευμολπίδης ήταν ο Νεστόριος, ο οποίος είχε προφητεύσει την καταστροφή των Ιερών και έσβησε την δάδα στο Τελεστήριο σηματοδοτώντας το τέλος.
|
|
Η Σιωπή
Τα όσα δίδασκε ο ιεροφάντης προστατεύονταν με όρκο σιωπής επί ποινή θανάτου.
Όπως αναφέρεται στον Ομηρικό ύμνο, «τα μυστήρια που έδειξε η Δήμητρα δεν πρέπει ούτε να παραμελούνται ούτε να ερευνώνται ούτε να κοινολογούνται».
Αυτή η μυστικότητα όμως δεν εμφανίζεται μόνο εδώ. Ας θυμηθούμε τον Πυθαγόρα, «ου πάντα τοις πάσι ρητά».
Ας ακούσουμε τον Ιησού, «μη δότε τα άγια τοις κυσί», «μη θέτετε τους μαργαρίτας ενώπιον των χοίρων».
Παντού μυστικισμός. «Το φως της Αλήθειας πρέπει να παραμείνει κρυφό από εκείνους που είναι νοητικά τυφλοί» Κλήμης ο Αλεξανδρεύς.
«Λέω τα μυστήρια μου σ΄αυτούς που είναι άξιοι να τα δεχτούν» απόκρυφο ευαγγέλιο του Θωμά.
Τα όσα δίδασκε ο ιεροφάντης προστατεύονταν με όρκο σιωπής επί ποινή θανάτου.
Όπως αναφέρεται στον Ομηρικό ύμνο, «τα μυστήρια που έδειξε η Δήμητρα δεν πρέπει ούτε να παραμελούνται ούτε να ερευνώνται ούτε να κοινολογούνται».
Αυτή η μυστικότητα όμως δεν εμφανίζεται μόνο εδώ. Ας θυμηθούμε τον Πυθαγόρα, «ου πάντα τοις πάσι ρητά».
Ας ακούσουμε τον Ιησού, «μη δότε τα άγια τοις κυσί», «μη θέτετε τους μαργαρίτας ενώπιον των χοίρων».
Παντού μυστικισμός. «Το φως της Αλήθειας πρέπει να παραμείνει κρυφό από εκείνους που είναι νοητικά τυφλοί» Κλήμης ο Αλεξανδρεύς.
«Λέω τα μυστήρια μου σ΄αυτούς που είναι άξιοι να τα δεχτούν» απόκρυφο ευαγγέλιο του Θωμά.
Η επιβολή της σιωπής
Κάποτε δύο νέοι σκαρφάλωσαν στην οροφή του Τελεστηρίου κατά την διάρκεια της τελετής για να παρακολουθήσουν τα μυστήρια. Τους εκτέλεσαν επί τόπου.
Ο Διαγόρας ο Μήλειος, επικηρύχθηκε με δυο τάλαντα ζωντανός ή ένα τάλαντο νεκρός για διακωμώδηση των ιερών μυστηρίων . Ο Αισχύλος κατηγορήθηκε για αποκάλυψη μυστικών σε έργα του και απαλλάχτηκε αφού απέδειξε ότι τα έργα του είχαν γραφεί πριν μυηθεί ο ίδιος. Ο ρήτορας Ανδοκίδης κατηγορήθηκε ομοίως και απέφυγε την εκτέλεση τελευταία στιγμή. Η σύζυγος του Λυκούργου κατηγορήθηκε για παράβαση νόμου των μυστηρίων, (μετείχε στην πομπή με πολυτελή άμαξα) που ψηφίστηκε με πρόταση του ίδιου και τιμωρήθηκε με πρόστιμο.
Ο Αλκιβιάδης κατά τον βιογράφο του τον Πλούταρχο κατηγορήθηκε για ασέβεια και ιεροσυλία μιμούμενος κατ΄ οίκον τα Ελευσίνια μυστήρια και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα για να αποφύγει την εκτέλεση. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Ο Σωκράτης δεν δέχτηκε να γίνει Μύστης διότι δεν ήθελε να του επιβληθεί η σιωπή.
Ο Παυσανίας γράφει ότι σε όνειρο του απαγορεύτηκε να περιγράψει όσα είδε στο Ελευσίνιο της Αθήνας.
Ακόμα και από εκείνους που είχαν γίνει Μύστες και βρέθηκαν πάνω στην αλλαγή, δηλαδή πέρασαν μέρος της ζωής τους ως Δωδεκαθεϊστές και μέρος αυτής ως Χριστιανοί, ακόμα και από αυτούς για τους οποίους δεν ίσχυε πλέον ο όρκος της σιωπής λόγω αλλαγής θρησκείας, δεν διέρρευσαν πληροφορίες.
Κάποτε δύο νέοι σκαρφάλωσαν στην οροφή του Τελεστηρίου κατά την διάρκεια της τελετής για να παρακολουθήσουν τα μυστήρια. Τους εκτέλεσαν επί τόπου.
Ο Διαγόρας ο Μήλειος, επικηρύχθηκε με δυο τάλαντα ζωντανός ή ένα τάλαντο νεκρός για διακωμώδηση των ιερών μυστηρίων . Ο Αισχύλος κατηγορήθηκε για αποκάλυψη μυστικών σε έργα του και απαλλάχτηκε αφού απέδειξε ότι τα έργα του είχαν γραφεί πριν μυηθεί ο ίδιος. Ο ρήτορας Ανδοκίδης κατηγορήθηκε ομοίως και απέφυγε την εκτέλεση τελευταία στιγμή. Η σύζυγος του Λυκούργου κατηγορήθηκε για παράβαση νόμου των μυστηρίων, (μετείχε στην πομπή με πολυτελή άμαξα) που ψηφίστηκε με πρόταση του ίδιου και τιμωρήθηκε με πρόστιμο.
Ο Αλκιβιάδης κατά τον βιογράφο του τον Πλούταρχο κατηγορήθηκε για ασέβεια και ιεροσυλία μιμούμενος κατ΄ οίκον τα Ελευσίνια μυστήρια και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα για να αποφύγει την εκτέλεση. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Ο Σωκράτης δεν δέχτηκε να γίνει Μύστης διότι δεν ήθελε να του επιβληθεί η σιωπή.
Ο Παυσανίας γράφει ότι σε όνειρο του απαγορεύτηκε να περιγράψει όσα είδε στο Ελευσίνιο της Αθήνας.
Ακόμα και από εκείνους που είχαν γίνει Μύστες και βρέθηκαν πάνω στην αλλαγή, δηλαδή πέρασαν μέρος της ζωής τους ως Δωδεκαθεϊστές και μέρος αυτής ως Χριστιανοί, ακόμα και από αυτούς για τους οποίους δεν ίσχυε πλέον ο όρκος της σιωπής λόγω αλλαγής θρησκείας, δεν διέρρευσαν πληροφορίες.
|
|
Συμπεράσματα και Υποθέσεις
Εορτή προς τιμήν της Δήμητρας θεάς της γεωργίας και της γονιμότητας της Γης τελούνταν στην Άγρα της Αθήνας.
Δα-μήτερ = Μητέρα Γη (Αττική διάλεκτος). Θεωρείται ότι η Δήμητρα είναι η μητέρα των θεών, είναι η Γαία η σύζυγος του Ουρανού που με την μετέπειτα μορφή της εντάχθηκε στο Ολύμπιο δωδεκάθεο.
Στην Ελευσίνα όμως έχουμε μυστήρια απόρρητα, άρρητα και βέβαια ο σίτος και η καλλιέργεια της Γης που αντιστοιχούν στα της Άγρας, δεν αποτελούν απόκρυφη γνώση που μόνο οι εκλεκτοί και οι μυημένοι έπρεπε να γνωρίζουν, με την κοινοποίηση τους να αποτελεί θανάσιμο αμάρτημα. Περισσότερο μοιάζει μια εορτή προς τιμήν της Κόρης. Άλλωστε η Κόρη πρωταγωνιστούσε στο περιστατικό που συνέβη στην περιοχή, η Κόρη ήταν εκείνη που πήγε στον κάτω κόσμο, η Κόρη ήταν η βασίλισσα των νεκρών, η Κόρη είχε γνώσεις για τα επέκεινα. Φυσικό θα ήταν λοιπόν να εορτάζουν την κόρη και επικαλούμενοι την παρουσία της να μετέφεραν στους μυουμένους κατά την τελετή, γνώσεις για τον θάνατον και την μετά θάνατον ζωή.
«Άγγιξα τα σύνορα του θανάτου και αφού πάτησα το κατώφλι της Περσεφόνης επέστρεψα παλεύοντας με όλα τα στοιχειά. Το μεσονύκτιο με τον ήλιο να λάμπει έφτασα στους Θεούς του Άδη και τους προσκύνησα.» Μας λέει ο Ρωμαίος πλατωνικός Λούκιος Απουλήιος το 161 π.Χ. και θεωρούμε ότι περιγράφει κεκαλυμμένα την μύησή του.
Αυτό λοιπόν το μεταφυσικό θέμα τη μύησης είχε σχέση με την αθανασία της ψυχής και γι’ αυτό τα Ελευσίνια εθεωρούντο τα ιερότερα όλων. Ιεροφάντες και μύστες, συμμετείχαν όλοι σε «δράμα μυστικόν και ιερόν», σε «σεπτά όργια» που εξελίσσονταν στο ανάκτορο-άδυτο του ναού.
Το σκέφτομαι πολύ αλλά δυσκολεύομαι να συνδέσω με το άδυτο της Ελευσίνας τις περιγραφές-επισημάνσεις και υπαινιγμούς του Ηροδότου και του Πλούταρχου που μιλάνε για περίεργα φαινόμενα κατά την διάρκεια της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Η ιστορική αυτή ναυμαχία έγινε το 480 π.Χ. στις 22 Σεπτεμβρίου, δηλαδή λίγες ημέρες πριν αρχίσουν τα Ελευσίνια μυστήρια. Ο μεν πρώτος μιλά για σύννεφο σκόνης σαν να περπατούσαν 30.000 άνθρωποι που ξεκινούσε από το Θριάσιο και κατευθυνόταν στα Περσικά πλοία ενώ ακούστηκε και φωνή σαν του Ιάκχου. Ο δεύτερος μιλά για λαμπρό φως από την Ελευσίνα με κουρνιαχτό την κρίσιμη στιγμή της μάχης, ενώ όταν το σύννεφο έπεφτε πάνω στα Περσικά πλοία ακούστηκε φωνή ως από το πλήθος των ανθρώπων της πομπής του Ιάκχου, δηλαδή περίπου 30.000 άτομα.
(Δεν μοιάζει η περιγραφή σαν εκτόξευση ενός πυραύλου εδάφους εδάφους ; Πυροδότηση = Λάμψη, κουρνιαχτός που πάει προς τα πλοία = καπνός που ακολουθεί το βλήμα, φωνή του Ιάκχου ή πλήθους ανθρώπων = εκκωφαντικός κρότος έκρηξης κατά την πρόσκρουση. Τι λέω τώρα! Χμ).
Ο συμβολισμός του ροδιού : Της έδωσε λέει και έφαγε σπόρους ροδιού για να μην τον ξεχάσει. Έκτοτε το ρόδι συμβολίζει την γονιμότητα και την αφθονία. Ποιο είναι όμως αυτό που στους ανθρώπους (και στους θεούς) είναι το πραγματικό και όχι συμβολικό αίτιον της γονιμότητας; Μα η συνεύρεση και κυριολεκτώντας, ο φαλός. Είναι το όργανο εκείνο που κάνει μια παρθένα κόρη να μην ξεχνά την πρώτη της συνεύρεση. Τον πρώτο εραστή της. Τα σεπτά όργια τα οποία ζήτησε η Δήμητρα να τελούνται στον ναό της, είναι ο δρόμος της αναγέννησης και της διαιώνισης.
Σήμερα πολλά ζευγάρια νεονύμφων (παλιότερα όλα) κατά την είσοδο στο σπίτι τους, σπάνε στο έδαφος ένα ρόδι για ευγονία και αφθονία. Επειδή οι σπόροι του συμβολικού ροδιού χρησιμοποιήθηκαν και στον κάτω κόσμο αποτελούν μέχρι σήμερα προσφορά στους νεκρούς και χρησιμοποιούνται στα κόλλυβα.
Εορτή προς τιμήν της Δήμητρας θεάς της γεωργίας και της γονιμότητας της Γης τελούνταν στην Άγρα της Αθήνας.
Δα-μήτερ = Μητέρα Γη (Αττική διάλεκτος). Θεωρείται ότι η Δήμητρα είναι η μητέρα των θεών, είναι η Γαία η σύζυγος του Ουρανού που με την μετέπειτα μορφή της εντάχθηκε στο Ολύμπιο δωδεκάθεο.
Στην Ελευσίνα όμως έχουμε μυστήρια απόρρητα, άρρητα και βέβαια ο σίτος και η καλλιέργεια της Γης που αντιστοιχούν στα της Άγρας, δεν αποτελούν απόκρυφη γνώση που μόνο οι εκλεκτοί και οι μυημένοι έπρεπε να γνωρίζουν, με την κοινοποίηση τους να αποτελεί θανάσιμο αμάρτημα. Περισσότερο μοιάζει μια εορτή προς τιμήν της Κόρης. Άλλωστε η Κόρη πρωταγωνιστούσε στο περιστατικό που συνέβη στην περιοχή, η Κόρη ήταν εκείνη που πήγε στον κάτω κόσμο, η Κόρη ήταν η βασίλισσα των νεκρών, η Κόρη είχε γνώσεις για τα επέκεινα. Φυσικό θα ήταν λοιπόν να εορτάζουν την κόρη και επικαλούμενοι την παρουσία της να μετέφεραν στους μυουμένους κατά την τελετή, γνώσεις για τον θάνατον και την μετά θάνατον ζωή.
«Άγγιξα τα σύνορα του θανάτου και αφού πάτησα το κατώφλι της Περσεφόνης επέστρεψα παλεύοντας με όλα τα στοιχειά. Το μεσονύκτιο με τον ήλιο να λάμπει έφτασα στους Θεούς του Άδη και τους προσκύνησα.» Μας λέει ο Ρωμαίος πλατωνικός Λούκιος Απουλήιος το 161 π.Χ. και θεωρούμε ότι περιγράφει κεκαλυμμένα την μύησή του.
Αυτό λοιπόν το μεταφυσικό θέμα τη μύησης είχε σχέση με την αθανασία της ψυχής και γι’ αυτό τα Ελευσίνια εθεωρούντο τα ιερότερα όλων. Ιεροφάντες και μύστες, συμμετείχαν όλοι σε «δράμα μυστικόν και ιερόν», σε «σεπτά όργια» που εξελίσσονταν στο ανάκτορο-άδυτο του ναού.
Το σκέφτομαι πολύ αλλά δυσκολεύομαι να συνδέσω με το άδυτο της Ελευσίνας τις περιγραφές-επισημάνσεις και υπαινιγμούς του Ηροδότου και του Πλούταρχου που μιλάνε για περίεργα φαινόμενα κατά την διάρκεια της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Η ιστορική αυτή ναυμαχία έγινε το 480 π.Χ. στις 22 Σεπτεμβρίου, δηλαδή λίγες ημέρες πριν αρχίσουν τα Ελευσίνια μυστήρια. Ο μεν πρώτος μιλά για σύννεφο σκόνης σαν να περπατούσαν 30.000 άνθρωποι που ξεκινούσε από το Θριάσιο και κατευθυνόταν στα Περσικά πλοία ενώ ακούστηκε και φωνή σαν του Ιάκχου. Ο δεύτερος μιλά για λαμπρό φως από την Ελευσίνα με κουρνιαχτό την κρίσιμη στιγμή της μάχης, ενώ όταν το σύννεφο έπεφτε πάνω στα Περσικά πλοία ακούστηκε φωνή ως από το πλήθος των ανθρώπων της πομπής του Ιάκχου, δηλαδή περίπου 30.000 άτομα.
(Δεν μοιάζει η περιγραφή σαν εκτόξευση ενός πυραύλου εδάφους εδάφους ; Πυροδότηση = Λάμψη, κουρνιαχτός που πάει προς τα πλοία = καπνός που ακολουθεί το βλήμα, φωνή του Ιάκχου ή πλήθους ανθρώπων = εκκωφαντικός κρότος έκρηξης κατά την πρόσκρουση. Τι λέω τώρα! Χμ).
Ο συμβολισμός του ροδιού : Της έδωσε λέει και έφαγε σπόρους ροδιού για να μην τον ξεχάσει. Έκτοτε το ρόδι συμβολίζει την γονιμότητα και την αφθονία. Ποιο είναι όμως αυτό που στους ανθρώπους (και στους θεούς) είναι το πραγματικό και όχι συμβολικό αίτιον της γονιμότητας; Μα η συνεύρεση και κυριολεκτώντας, ο φαλός. Είναι το όργανο εκείνο που κάνει μια παρθένα κόρη να μην ξεχνά την πρώτη της συνεύρεση. Τον πρώτο εραστή της. Τα σεπτά όργια τα οποία ζήτησε η Δήμητρα να τελούνται στον ναό της, είναι ο δρόμος της αναγέννησης και της διαιώνισης.
Σήμερα πολλά ζευγάρια νεονύμφων (παλιότερα όλα) κατά την είσοδο στο σπίτι τους, σπάνε στο έδαφος ένα ρόδι για ευγονία και αφθονία. Επειδή οι σπόροι του συμβολικού ροδιού χρησιμοποιήθηκαν και στον κάτω κόσμο αποτελούν μέχρι σήμερα προσφορά στους νεκρούς και χρησιμοποιούνται στα κόλλυβα.
|
|
Επίλογος
«Όλβιος ος ταδ' όπωπεν επιχθονίων ανθρώπων». Ευτυχισμένος ο άνθρώπος που μυήθηκε (στα Ελευσίνια μυστήρια). Ομηρικός Ύμνος. Γράφτηκε το β' μισό του7ου π.χ. αιώνα και επειδή ο άγνωστος ποιητής μιμείται το ύφος και την γραφή του Ομήρου, πήρε το όνομά του.
Ε Θ Α Ι Ο Σ
«Όλβιος ος ταδ' όπωπεν επιχθονίων ανθρώπων». Ευτυχισμένος ο άνθρώπος που μυήθηκε (στα Ελευσίνια μυστήρια). Ομηρικός Ύμνος. Γράφτηκε το β' μισό του7ου π.χ. αιώνα και επειδή ο άγνωστος ποιητής μιμείται το ύφος και την γραφή του Ομήρου, πήρε το όνομά του.
Ε Θ Α Ι Ο Σ